Ο φόβος της απόρριψης και η παγίδα της υποταγής

Γράφει η Άννα Ντίζου, Σύμβουλος ψυχικής υγείας – Μουσικοθεραπεύτρια

Ο φόβος της απόρριψης πολλές φορές οδηγεί τους ανθρώπους σε συμπεριφορές, που τελικά καταλήγουν σε επώδυνες καταστάσεις για τους ίδιους και σε υπαρξιακά αδιέξοδα. Πέφτουν στην παγίδα της υποταγής σε μία σχέση, νομίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα πάρουν προσοχή, αναγνώριση, αποδοχή, σεβασμό και αγάπη. Προσπαθούν να κάνουν τα πάντα για να αγαπηθούν, δίνουν “γη και ύδωρ” και τελικά χάνουν το πιό σημαντικό, τον ίδιο τους τον εαυτό.

Επιδιώκουν με κάθε τρόπο να ευχαριστήσουν τους άλλους ,να κερδίσουν το μπράβο χωρίς να ορθώσουν το παράστημα της προσωπικότητάς τους, φοβούμενοι ότι μπορεί αυτό να δημιουργήσει την οποιαδήποτε σύγκρουση ή δυσαρέσκεια με αποτέλεσμα να τους γυρίσουν την πλάτη. Όλη τους η ενέργεια αναλώνεται στην ικανοποίηση αναγκών των άλλων, του γονέα, των συγγενών, των δασκάλων, των φίλων, του εργοδότη, του συντρόφου.

Το αποτέλεσμα είναι αυτά τα άτομα να φτάσουν στο σημείο να πιστεύουν είτε ότι δεν έχουν καμία δική τους ανάγκη ή επιθυμία, είτε να μην τολμούν να σκεφτούν τις ανάγκες τους αν μάλιστα αυτές μπορεί να συγκρούονται με τις ανάγκες των άλλων. Αυτό τους οδηγεί σταδιακά στην παθητικότητα και την απόλυτη υποταγή και σιγά σιγά στην αποσύνδεση με το εγώ τους, τους κάνει έρμαια στις απαιτήσεις και τα θέλω των συντρόφων και όχι μόνο.

Όσο κι αν φαίνεται περίεργο ή οξύμωρο,αυτού του είδους η συμπεριφορά της υποταγής, μπορεί να έχει και θετικά στοιχεία.
Ποιά είναι αυτά;
Πρώτον, με την υποταγή διατηρείται η “καλή σχέση” και τι εννοούμε με τον όρο “καλή σχέση”;
Μα, την σχέση στην οποία δεν υπάρχει καμία σύγκρουση. Δεύτερον, βοηθά στην διατήρηση της καλής εικόνας του εαυτού μας π.χ. “Το καλό παιδί”. Αν αυτό μπορεί να συμβεί τότε γιατί είναι κακό; Γιατί σιγά σιγά το άτομο που ακολουθεί αυτή την συμπεριφορά θα νεκρωθεί από τον εαυτό του, θα χάσει την επαφή με τα συναισθήματα του ,την ταυτότητα του, την ατομικότητα του και πολύ πιθανόν την ψυχική του υγεία.

Τι είναι όμως αυτό που συνδέει και πυροδοτεί αυτή τη συμπεριφορά;

Κατα κύριο λόγο είναι τα συναισθήματα της ενοχής και του φόβου που νιώθουν αυτά τα άτομα για τους άλλους. Κάνουν πράγματα για να μην στεναχωρήσουν τα άτομα του περιβάλλοντος τους ή δεν κάνουν κάτι για να μην εγείρουν τον θυμό τους και την επιβολή κάποιας τιμωρίας. Αυτό από μόνο του δημιουργεί ένταση ,πίεση και θυμό που όμως δεν μπορεί να εκφραστεί. Πολύ συχνά καταπίνουν αυτό το συναίσθημα και όσο και αν φαίνεται παράλογο πείθουν τον εαυτό τους ότι δεν είναι θυμωμένοι, πολλές φορές αυτά τα άτομα έχουν ψυχοσωματικές διαταραχές (πονοκεφάλους,αναπνευστικά προβλήματα,εντερικές διαταραχές κ.α).

Σε άλλες περιπτώσεις ο θυμός αυτών των ατόμων εκδηλώνεται υποδόρια με έναν παθητικό επιθετικό τρόπο π.χ. Κατηγορούν τον σύντροφό τους από πίσω, κρατάνε “μούτρα” με αφορμή άλλο γεγονός και όχι το πραγματικό. Συνήθως τα άτομα με παθητική συμπεριφορά που πέφτουν στην παγίδα της υποταγής ,είχαν γονείς που προσπαθούσαν να επιβάλλουν τον απόλυτο έλεγχο πάνω τους. Χρησιμοποιούσαν ως μέσο τον συναισθηματικό εκβιασμό ή επέβαλλαν πολύ αυστηρούς περιορισμούς. Τέλος είναι πιθανόν ο ένας από τους δύο γονείς να είχε αυτή την συμπεριφορά.