Της αλλαγής η οδύνη

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΙΑΚΩΒΟΣ ΣΙΑΝΟΥΔΗΣ
Bsc Ψυχολογίας, Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής-Συγγραφέας|

Αλλαγή. Το ακούμε συνέχεια σε περιόδους γιορτών. Το λέμε κι όλας. Να αλλάξουν τα πράγματα. Να αλλάξει ο χρόνος λέμε. Η ανάγκη για αλλαγή. Για αυτό και οι γιορτές, ειδικά εκείνες στο τέλος του χρόνου, φέρνουν μπροστά πολλά καταπιεσμένα συναισθήματα. 

Εάν στη παιδική μου ηλικία έχω μνήμες από άσχημες καταστάσεις, συγκρούσεις και φωνές την περίοδο των γιορτών, αυτές οι μνήμες ασυνείδητα θα αναρριχώνται κάθε τέτοια εποχή και θα με μελαγχολούν. Και το αντίθετο, όμως, εάν δεν βρίσκεται σε αρμονία με το παρόν μου, θα με μελαγχολεί επίσης. Εάν είχα πολύ ευτυχισμένες γιορτές όταν ήμουν παιδί, με μεγάλες δόσεις αγάπης, αλλά τώρα δεν αισθάνομαι ότι παίρνω την ίδια αγάπη, θα μελαγχολώ πάλι. Για αυτό και μετά τους πρωτοχρονιάτικους εορτασμούς οι χωρισμοί αυξάνονται. Ασυνείδητα συγκρίνω και προσπαθώ να αλλάξω. Κάθε αλλαγή, όμως, αν δε γίνεται συνειδητά, θα μας φέρνει στην ίδια θέση με πριν. Όπως ένα ασανσέρ που με πηγαίνει ξανά και ξανά στον ίδιο όροφο, ανεξάρτητα ποιο κουμπί πατάω.

Είναι πολυπόθητη έννοια η αλλαγή. Όλοι, λίγο ή πολύ, φλερτάρουν με την ιδέα της. Οι περισσότεροι έχουμε μία ερωτική σχέση μαζί της. Μα, δεν υπάρχει πιο μοναχικό πράγμα από τον έρωτα. Εγώ μπορεί να είμαι ερωτευμένος με κάποια που συναντώ στην καθημερινότητά μου, στο δρόμο για τη δουλειά μου, κι εκείνη να αγνοεί μέχρι και την ύπαρξή μου. 

Η αλλαγή, όμως, απαιτεί συνειδητότητα. Απαιτεί γνωριμία, βαθιά γνωριμία. Απαιτεί χρόνο να μάθεις ποιος είσαι και να σε διαχωρίσεις από τη φαντασίωσή των άλλων. Για αυτό και η εκλογίκευση είναι πιο δημοφιλής. Το “δε βαριέσαι”. Δεν απαιτεί να κοπιάσεις για να συμβεί.

Η αλλαγή, όμως, το απαιτεί. Απαιτεί να μπεις σε διάλογο με τον εαυτό σου. Με το συναίσθημά σου, όμως, όχι με το νου σου. Καθένας θα μπορούσε να αντιληφθεί τι είναι αυτό που τον βασανίζει με τον νου με κάποια προσπάθεια. Όμως, αυτό δεν μπορεί να θεραπεύσει. Να θεραπεύσει μπορεί το βίωμα που συνοδεύει τη νοητική τροφή που θα δεχτώ. Εκείνο που θα επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά μέσα σε μία επανορθωτική σχέση μέχρι να αντικαταστήσει ό,τι με αρρώστησε αρχικά.

Εκεί έχω αρχίσει να καταπιάνομαι πραγματικά μαζί της. Και πάλι είναι δύσκολη όμως. Είναι δύσκολη η μελαγχολία που τη συνοδεύει. Όπως μία γέννα, η αλλαγή έχει οδύνη. Όμως φέρνει στον κόσμο το πολυτιμότερο πράγμα που υπάρχει. Εμένα. Χρειάζεται μεγάλο θάρρος και αντοχή. Μα πιο πολύ, χρειάζεται να πενθήσεις. Εάν δεν πενθήσεις αυτό που ήσουν πριν, δεν θα μπορέσεις να γίνεις αυτό που θέλεις μετά. Κι αυτό γίνεται μέσα στη θεραπευτική σχέση. Πενθώ για όσα δεν πήρα, πενθώ για εκείνα που έχασα, για εκείνα που δεν μπορώ να έχω μαζί μου πια, και καθαρίζω. Όσο δεν το κάνω αυτό, όση βοήθεια κι αν προσπαθώ να πάρω, είναι μάταιη.

Υποδηλώνεται στην λαϊκή παράδοση. “Πάει ο παλιός ο χρόνος, ας γιορτάσουμε παιδιά, και του χωρισμού ο πόνος, ας κοιμάται στην καρδιά.” Ο πόνος θα κοιμάται στην καρδιά. Σημαίνει να τον εποικοδομήσω τον πόνο και να κρατήσω το πολύτιμο μάθημά του. Εάν επιλέξω να αγνοήσω αυτόν τον πόνο, εάν δεν βρω το προσωπικό του μήνυμα, θα είναι πάντα μέσα μου και θα πρέπει να βαδίζω τη ζωή μου στις μύτες των ποδιών μου μη και ξυπνήσει. Αγκάθι στην ψυχή. Κάθε αποχωρισμός έχει πόνο. Είναι ένας μικρός θάνατος. Χρειάζεται να πενθήσεις για αυτόν. Και πενθείς μόνο όταν μπορείς να απαριθμήσεις τόσο τα καλά όσο και τα κακά τού πριν. Πενθείς όταν αποδέχεσαι.

Το βλέπουμε πολύ συχνά σε φίλους που συζητούν για αυτά που τους προβληματίζουν. Αγνοείται το συναίσθημα. Αποφεύγεται το πένθος, δεν είναι αποδεκτό. Μη στενοχωριέσαι, λες και είναι κάτι φρικτό. Μη φοβάσαι, λες και δεν πρέπει. “Καταλαβαίνω αυτό που μου λες, αλλά δεν μπορώ να σταματήσω να αισθάνομαι άσχημα”. “Ξέρω ότι δεν μου κάνει καλό να είμαι μαζί του, αλλά δεν μπορώ αλλιώς”. Κι αυτό γιατί δεν είναι η λογική μου που χρειάζεται να το καταλάβει, αλλά το συναίσθημά μου.

Στην θεραπεία αυτό είναι που δουλεύεται. Το συναίσθημα. Με ασφάλεια και τρόπο μέσα στη θεραπευτική σχέση. Αυτή που θεραπεύει είναι η σχέση. Η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου. Κι ο τρόπος να λειτουργήσει ιαματικά είναι με το να μιλήσουμε για το τι συμβαίνει μεταξύ μας. Να μιλήσουμε για αυτό που αναπτύσσεται ανάμεσά μας. Πώς αισθάνεσαι που βρίσκεσαι εδώ, τι χρειάζεσαι, τι έχεις ανάγκη. Πώς νιώθεις για τη σχέση μας, θυμώνεις; Στενοχωριέσαι; Πάρε αυτό που νιώθεις από το χέρι και φέρε το ανάμεσά μας. Να σε αντέξω και να με αντέξεις. Να σε κρατήσω. Η αγκαλιά της μάνας στο παιδί. Τέτοιο κράτημα χρειάζεται.

Να δοκιμάσω κάτι άλλο. Να μην το αποσιωπήσω όπως θα έκανα στη ζωή μου έξω – αυτό θα είναι πολύ ματαιωτικό – αλλά να δεχτώ να το γνωρίσω. Να με γνωρίσω από την αρχή, προσεγγίζοντάς με με χέρια που αγκαλιάζουν, όχι με χέρια που κατατροπώνουν. Αυτή είναι και η διαδρομή της αλλαγής. Από τη γέννηση έως το θάνατο του παλιού. Τη μέρα που θα πεθάνει η σχέση που με αρρωσταίνει μέσα μου, και θα πενθήσω για αυτή, θα γεννηθεί μια άλλη. Η σχέση με τον εαυτό μου. Εκεί αρχίζω, πλέον, να αλλάζω. Εκεί ξεκινώ να ζω.

Μαθαίνω να με αγαπώ και να με φροντίζω. Μαθαίνω να αγκαλιάζω τους φόβους μου, να εκτιμώ της ανάγκες μου, να εκτιμώ εμένα. Μαθαίνω να αξίζω ανεξάρτητα από το αν θεωρείς εσύ ότι αξίζω. Μαθαίνω να μη δέχομαι τα πάντα, να λέω και όχι. Όλα αυτά, όμως, ζητούν και από εμένα. Να τα αντέξω. Να αντέξω το καινούριο. Να αντέξω εμένα.

Κι αν φοβάμαι ακόμα την αλλαγή, θα το αγκαλιάσω. Αλλαγή είναι κι αυτή. Αγκαλιάζοντας τον φόβο μου, με προσεγγίζω διαφορετικά. Δεν θυμώνω μαζί μου που φοβάμαι, δεν με κάνω να αισθανθώ ενοχές. Μεγάλη αλλαγή κι αυτή. Και σιγά-σιγά, αρχίζω να αλλάζω. Στην προσέγγιση είναι όλα, όχι στο αποτέλεσμα. Διαδρομή είναι. Σχέση είναι.    

Το κόκκαλο που σπάει, πάντοτε ξαναφτιάχνεται πιο δυνατό. Το δέρμα που σχίζεται, πάντα αναπλάθεται πιο ανθεκτικό. Αρκεί να θέλω να ξαναφτιαχτούν. Μέχρι να φροντίσω την ευτυχία μου, θα φροντίζω την ευτυχία κάποιου άλλου μέσα μου. Και μέχρι να επιλέξω να θεραπευτώ, ασυνείδητα επιλέγω να αρρωσταίνω.