Της θλίψης η αλυσίδα

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΙΑΚΩΒΟΣ ΣΙΑΝΟΥΔΗΣ
Bsc Ψυχολογίας, Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής-Συγγραφέας|

Κάθε ένας από εμάς έχει αποθηκευμένη μέσα του την κάθε σχέση της ζωής του. Οι πρώτες, ιδίως, είναι γραμμένες με ανεξίτηλο μελάνι. Και είναι αυτές οι πρώτες σχέσεις που, αν έχουμε βιώσει εγκατάλειψη, μας δυσκολεύουν το περισσότερο αργότερα. Θυμώνουμε μαζί τους, μα ο θυμός μας κουβαλάει τρομερή ενοχή καθότι είναι ιερές για την επιβίωσή μας.

Στη θλίψη αυτό που συμβαίνει είναι ότι θυμώνουμε με το αντικείμενο μέσα μας. Θυμώνω με τη σχέση και θυμώνω με εσένα που με στενοχωρείς. Θυμώνω με εσένα που με εγκαταλείπεις. Μα, επειδή μου είσαι ακόμα πολύ σημαντικός, αισθάνομαι τεράστιες ενοχές που νιώθω έτσι. Αυτό συμβαίνει στην παιδική ηλικία πρώτα απ’ όλα. Θυμώνω μαζί σου μάνα γιατί δεν είσαι εκεί για εμένα, γιατί με άφησες, μα δεν μπορώ να εξωτερικεύσω το θυμό μου γιατί καταστρέφοντάς σε, καταστρέφω κι εμένα.

Συμβαίνει, όμως, και στη σχέση αργότερα. Να θυμώσω μαζί σου που με άφησες, αλλά λόγω του ότι μπορεί να εξαρτάμαι από εσένα, δεν μπορώ να απελευθερωθώ από αυτό τον θυμό. Για αυτό και συνήθως καταφεύγουμε στους μηχανισμούς άμυνας που έχουμε εύκαιρους. Σε μια απώλεια, θα αρνηθούμε αυτό που μας συμβαίνει λέγοντας ότι δεν τελειώσαμε ή ότι τελειώσαμε αλλά δεν μας νοιάζει – κι ας υποφέρουμε μέσα μας – ή θα διαχωρίσουμε εκείνον που μας στενοχωρεί σε καλό και κακό. Όταν δεν θα μας εγκαταλείπει, θα είναι καλός απέναντί μας. Όταν το κάνει, θα είναι κάποιος άλλος, κάποιος κακός. Οι ενοχές μάς καθιστούν αδύνατο το να συνθέσουμε τον άλλο σε ένα πρόσωπο. Και λόγω αυτού του διαχωρισμού, δεν θα μπορούμε να εξωτερικεύσουμε το θυμό μας γιατί θα φοβόμαστε ότι θα βλάψουμε και τον καλό.

Εξάλλου, λίγο ή πολύ, ενθαρρυνθήκαμε και να το κάνουμε. Μεγαλώνουμε έτσι: “Να είσαι καλός, για να σου έρθει το καλό, να κοπιάσεις για να το αξίζεις”. Μετά ενηλικιώνομαι, κάνω σχέση με κάποιον, είμαι καλός απέναντι του, αλλά εκείνος δεν είναι. Μα, θυμώνω με εμενα λέγοντας ότι εγώ δεν είμαι αρκετά καλός για εκείνον, για αυτό δεν παίρνω αυτό που θέλω. Έτσι πιέζομαι και γίνομαι ακόμα πιο καλός απέναντί του, αλλά πάλι δεν παίρνω αυτό που χρειάζομαι γιατί δεν εξαρτάται από εμένα. Δεν μπορώ, όμως, να το δω και λέω ότι φταίω πάλι εγώ. Δεν είμαι αρκετός, δεν αξίζω αρκετά για να με αγαπήσεις και πέφτει η αξία μου και η αυτοεκτίμησή μου. Αναβιώνω την ίδια παιδική ανημπόρια και το αίσθημα εγκατάλειψης με τότε. Νιώθω ενοχή για αυτό που είμαι και για αυτό που νιώθω.

Αυτό που χρειάζεται για να λυτρωθώ, είναι να απαλλαγώ από αυτή την ενοχή. Ο θυμός είναι ένα πολύ χρήσιμο συναίσθημα. Αλλά αυτός χωρίς ενοχή. Στις περιπτώσεις βαθιάς θλίψης, απελευθερώνει. Θυμώνοντας με σένα που με βλάπτεις, μπορώ να πάρω το ενδιαφέρον μου από επάνω σου και να το στρέψω εκεί που μπορούν να το ικανοποιήσουν. Εκεί που μπορούν να με εμπεριέξουν.

Στη θεραπεία μαθαίνω τον εαυτό μου και δεν τον υποτιμώ. Δεν υποτιμώ τον θυμό που νιώθω, ούτε τον αρνούμαι. Δεν υποτιμώ τη θλίψη που αισθάνομαι, δεν υποτιμώ αυτό που κουβαλάω ώστε να το βάλω κάτω από το χαλί και να σκοντάφτω πάνω του. Το γνωρίζω, το συνειδητοποιώ. Γνωρίζω εμένα. Μαθαίνω την αγάπη που έχει εκτίμηση. Όχι την αγάπη που έχει υποτίμηση. 

Δεν μπορούμε να θεραπευτούμε μόνοι μας γιατί το σκότωμα δεν είναι θεραπεία. Απαιτείται τόπος και τρόπος. Να ζωντανέψω αυτό που έχει σκοτωθεί μέσα μου, να θυμώσω ή να απογοητευτώ μ’ εκείνο και να μάθω να ζω μαζί του. Η στέρηση δεν είναι, επίσης, θεραπεία. Ούτε η επαναλαμβανόμενη ματαίωση είναι θεραπεία. Η αυτοκαταστροφή, ακόμα, δεν είναι θεραπεία. Θεραπεία είναι μόνο ένα πράγμα. Το να με γνωρίσω και να αξιοποιήσω τη γνωριμία με τον εαυτό μου. Να με αποδεχτώ έξω από ταμπέλες ή χαρακτηρισμούς. Θεραπεία είναι εκεί που πετάω από επάνω μου εσένα για να κάνω περισσότερο χώρο για εμένα. Θεραπεία είναι εκεί που ερωτεύομαι όχι μόνο τη ρίζα μου, αλλά και τα αγκάθια μου. Γνωρίζω την ύπαρξή τους και με αγκαλιάζω απαλά για να μην ματώσω. Με αγκαλιάζω κατάλληλα λοιπόν. Τα αποδέχομαι και, από αγκάθια, γίνονται σκαλιά που μπορώ να τα ανέβω ως την κορφή που βρίσκεται ο ανθός μου.