Εφαρμογή της Μουσικοθεραπείας στην πορεία της ανάπτυξης

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΝΝΑ ΝΤΙΖΟΥ
Σύμβουλος ψυχ. υγείας-μουσικοθεραπεύτρια|

Στο χώρο της μουσικής προπαιδείας ή της μουσικοθεραπείας που έχει έναν προληπτικό χαρακτήρα, υπάρχουν προσεγγίσεις που ξεκινούν την παρέμβαση ήδη από την εμβρυακή ακόμη περίοδο. Κάποιες τέτοιες παρεμβάσεις αποτελούν μεθόδους ψυχολογικής προετοιμασίας όλης της οικογένειας για τον τοκετό. Σημειώνεται δε ότι η μουσικοθεραπεία έχει χρησιμοποιηθεί και στα πλαίσια του ανώδυνου τοκετού. Τα τελευταία χρόνια, η επιστήμη έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στην προγεννητική περίοδο, για την οποία γίνονται συστηματικές μελέτες.

Σε μια τέτοια έρευνα, ο Feijoo μελέτησε τη λειτουργία της ακοής, της αντίληψης και της μνήμης του εμβρύου, διενεργώντας το παρακάτω πείραμα. Γυναίκες που διένυαν την περίοδο της εγκυμοσύνης, μέχρι τον 5ο περίπου μήνα, άκουγαν καθημερινά για περίπου 12΄ ένα συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι. Μία εβδομάδα μετά την τελευταία ακρόαση της μητέρας, περίπου στην 22η εβδομάδα, έγινε ένας προγεννητικός έλεγχος με υπέρηχο. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου, έβαλαν στα έμβρυα να ακούσουν πάλι το ίδιο μουσικό απόσπασμα. Τα περισσότερα εξ αυτών αντέδρασαν με πρόωρες κινήσεις, κάτι που δεν παρατηρήθηκε σε έμβρυα που δεν είχαν λάβει αυτό το συστηματικό ακουστικό ερέθισμα (ομάδα ελέγχου).

Ένας δεύτερος έλεγχος έγινε 5΄ μετά τη γέννηση. Τη στιγμή εκείνη, πολλά από τα νεογνά ήταν αναστατωμένα και έκλαιγαν. Περισσότερα από τα μισά ηρέμησαν, ενώ εκείνα που είχαν κλειστά τα μάτια τους τα άνοιξαν, τη στιγμή που άκουσαν το γνωστό τους πια μουσικό κομμάτι.

Από τέτοιου είδους ερευνητικές διαδικασίες, σε συνδυασμό με τη συστηματική παρατήρηση των εμβρύων την περίοδο αυτή, με τη βοήθεια της τεχνολογίας του υπερήχου, γνωρίζουμε πλέον ότι το αυτί αρχίζει να σχηματίζεται περίπου γύρω στην 5η εβδομάδα και ωριμάζει σχεδόν πλήρως μέχρι τον 5ο μήνα. Συνεπώς, η αρχή της λειτουργίας της ακοής βρίσκεται ανάμεσα στην 22η και την 27η εβδομάδα της κύησης. Από την ηλικία αυτή ήδη, το έμβρυο μπορεί να “μάθει” με τη διαδικασία της κλασσικής εξαρτημένης μάθησης, δηλαδή συνδέοντας μεταξύ τους ερεθίσματα που συνδέονται χωροχρονικά. Έτσι, μπορεί να αποκτήσει επίκτητες συμπεριφορές (να μάθει δηλαδή), από την ταυτόχρονη επαναλαμβανόμενη παρουσίαση δύο ερεθισμάτων, ενός φυσικού και ενός άλλου ουδέτερου.

Ήδη λοιπόν από την εμβρυϊκή ηλικία, λειτουργεί ένα είδος μνήμης, μη λεκτικής. Οι ήχοι που αντιλαμβάνεται το έμβρυο είναι πολλοί και ποικίλοι. Κατ’ αρχάς, το έμβρυο αντιλαμβάνεται άμεσα τους ήχους (μουσικούς και μη) του περιβάλλοντος, με τη μεσολάβηση του σώματος της μητέρας του, το οποίο λειτουργεί συγχρόνως ως διαβιβαστής και ως φίλτρο. Μάλιστα, πολλές γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη αναφέρουν, για παράδειγμα, ότι δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν μια συναυλία, γιατί οι έντονοι ήχοι Μουσικοθεραπεία και τα χειροκροτήματα των θεατών προκαλούν στο έμβρυο έντονες αντιδράσεις και υπερκινητικότητα. Επίσης, το έμβρυο αντιλαμβάνεται άμεσα τη φωνή της μητέρας, αλλά και τους ήχους του ίδιου του μητρικού σώματος.

Τα τελευταία χρόνια, πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι το έμβρυο “κολυμπά” σε ένα “θόρυβο βάθους”, που λειτουργεί ως προστασία από εξωγενείς ήχους υψηλών ή πολύ χαμηλών συχνοτήτων. Ο θόρυβος βάθους είναι ενδογενής (π.χ. θόρυβοι πέψης, καρδιαγγειακοί κλπ.). Παράλληλα, μεταφέρεται στο έμβρυο η μουσική εμπειρία της μητέρας, τα βιώματά της από τη θεμιτή ή αθέμιτη έκθεσή της σε ηχητικά ερεθίσματα. Τα βιώματα αυτά μεταφέρονται έμμεσα στο έμβρυο μέσω ορμονικών εκκρίσεων. Δεδομένης αυτής της ακουστικής δεκτικότητάς του, επισημαίνεται ότι το έμβρυο πρέπει να προστατεύεται από ηχητικά περιβάλλοντα υψηλού επιπέδου έντασης και κυρίως από χαμηλές συχνότητες επαναλαμβανόμενης ρυθμικής μουσικής.