Givers & Takers: Η ψυχολογία της επιτυχίας

ΓΡΑΦΕΙ Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ, MSc
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Πολλοί από εμάς θεωρούμε τους εαυτούς μας αρκετά γενναιόδωρους και δοτικούς με τους άλλους ανθρώπους. Πιστεύουμε ότι αν κάποιος που αγαπάμε χρειαστεί τη βοήθειά μας, εμείς θα είμαστε εκεί για να του τη δώσουνε απλόχερα. Τι λένε όμως οι ειδικοί γι’ αυτό; Ο Adam Grant, κοινωνιολόγος και συγγραφέας του «Give and Take», κατατάσσει τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που δίνουν και σε αυτούς που παίρνουν.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτών που δίνουν και αυτών που παίρνουν

• Αυτοί που δίνουν
Οι δοτικοί άνθρωποι βοηθούν τους άλλους ανθρώπους επειδή τους αρέσει. Αυτοί είναι οι αλτρουιστές του κόσμου, οι εθελοντές, οι εργαζόμενοι σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, οι άνθρωποι που δίνουν πάντα χρόνο, χρήμα ή συμβουλές. Οι δοτικοί άνθρωποι δεν σκέφτονται τον εαυτό τους, αντίθετα, δίνουν προτεραιότητα στους άλλους και δεν περιμένουν τίποτα για αντάλλαγμα.

• Αυτοί που παίρνουν
Αυτοί που παίρνουν είναι το αντίθετο. Κρατάνε τα πάντα για τον εαυτό τους και δεν δίνουν τίποτα πίσω. Αυτοί οι άνθρωποι είναι συνήθως εγωιστές και τείνουν να χειραγωγούν τους άλλους ανθρώπους προς όφελός τους. Εστιάζουν εξ ολοκλήρου στον εαυτό τους και σε αυτά που μπορούν να πάρουν από μια κατάσταση ή ένα άτομο. Δίνουν όσο το δυνατόν λιγότερα με σκοπό το μέγιστο όφελος. Δεν βλέπουν κανένα νόημα να ανταποδώσουν όταν έχουν πάρει αυτό που θέλουν.

Ο τρίτος τύπος: οι ενδιάμεσοι

Υπάρχουν επίσης κι οι «ενδιάμεσοι» χαρακτήρες. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που πρεσβεύουν το «δούναι και λαβείν», που θα σας βοηθήσουν και θα περιμένουν μια βοήθεια σε αντάλλαγμα από εσάς. Οι άνθρωποι τείνουν να εμπίπτουν σε μια από τις δύο πρώτες κατηγορίες, ωστόσο, περιστασιακά ενδέχεται να συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο.

“Ανάλογα με την κατάσταση, οι άνθρωποι μπορούν να υιοθετήσουν διαφορετικές συμπεριφορές – μπορούν να πάρουν, να δώσουν ή να ανταλλάξουν. Αλλά συνήθως, ο καθένας έχει ένα κυρίαρχο μοντέλο που καθορίζει τη συμπεριφορά του. ” Άνταμ Γκραντ

Δώρα, λήπτες και επιτυχία

Μπορεί, λοιπόν, να αναρωτηθείτε: Γιατί είναι σημαντικό αυτό; Μερικοί άνθρωποι θα είναι πάντα διαθέσιμοι να βοηθήσουν και άλλοι θα εξακολουθούν να τους εκμεταλλεύονται ες αεί. Είναι ο τρόπος που λειτουργεί η κοινωνία, απλά πρέπει να το αποδεχτούμε.

Αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι αυτοί που παίρνουν κι αυτοί που δίνουν αξιολογούνται διαφορετικά όταν πρόκειται για την επιτυχία στο χώρο εργασίας. Οι περισσότεροι από εμάς αποδίδουμε την επιτυχία μας στη σκληρή δουλειά, στη φιλοδοξία και στις σωστές ευκαιρίες. Όμως ο Grant προσδιορίζει έναν άλλο βασικό παράγοντα – την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα και το στυλ αμοιβαιότητας.

Σε αυτό το σημείο η ψυχολογία αυτών που παίρνουν κι αυτών που δίνουν είναι σημαντική. Η έρευνα του Grant εντόπισε ένα βασικό γεγονός όσον αφορά την πραγματική κερδοφορία. Όταν τα εισοδήματα υπολογίστηκαν και στις τρεις ομάδες, οι δοτικοί άνθρωποι ήταν οι καλύτεροι και οι χειρότεροι.

Αλλά γιατί συνέβη αυτό;

Πώς μπορούν οι δοτικοί άνθρωποι να βρίσκονται στην κορυφή και στον πάτο της κλίμακας ταυτόχρονα; Επίσης, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι και αυτοί που εκμεταλλεύονται μόνιμα και δεν δίνουν πίσω τίποτα στους άλλους ανθρώπους, θα μπορούσαν να τα έχουν πάει εξίσου καλά.

Περαιτέρω έρευνα αποκάλυψε δύο υποκατηγορίες δοτικών ανθρώπων:

Ανιδιοτελείς και μη ανιδιοτελείς δοτικοί άνθρωποι

Οι ανιδιοτελείς δοτικοί άνθρωποι θυσιάζουν τα πάντα στη στιγμή για τους άλλους. Ως αποτέλεσμα αυτού, η ανιδιοτελής παράδοση του χρόνου και της προσπάθειάς τους μπορεί να καταστεί επιζήμια για τις δικές τους προοπτικές εξέλιξης κι επιτυχίας. Έτσι, αυτός ο τύπος δοτικών ανθρώπων έχει και τις χειρότερες επιδόσεις όσον αφορά τα κέρδη.

Η άλλη κατηγορία δοτικών ανθρώπων είναι λίγο πιο ισορροπημένοι ως προς τις αλτρουιστικές τους πράξεις. Δίνουν τόσο χρόνο και προσπάθεια όσο οι ανιδιοτελείς δοτικοί, αλλά δεν το παρακάνουν. Αυτός ο τύπος σχεδιάζει πότε και πώς θα βοηθήσει. Ως εκ τούτου αυτός ο τύπος δοτικού ανθρώπου έχει τις καλύτερες επιδόσεις.

Πώς εξηγείται αυτό σε κοινωνικό επίπεδο;

Φυσικά μας ελκύουν άνθρωποι που είναι εξυπηρετικοί και ευγενικοί. Θαυμάζουμε τις αλτρουιστικές πράξεις σε άλλους. Ως εκ τούτου, χαιρόμαστε με την επιτυχία των ανθρώπων αυτών. Θέλουμε οι καλοί άνθρωποι να πετυχαίνουν.

Αλλά πρέπει να υπάρχει η σωστή ισορροπία. Υπάρχει ένα όριο στην καλή θέληση μας. Δεν μας αρέσουν οι αδύναμοι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται εύκολα. Τους βλέπουμε ως ώθηση? άτομα που μπορούμε να ελέγξουμε και να χρησιμοποιήσουμε. Τείνουμε να υποτιμάμε ανθρώπους σαν αυτό. «Αναπτύξτε ένα ζευγάρι» πιστεύουμε στον εαυτό μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ανιδιοτελείς δωρητές έχουν χαμηλή τιμή.

Από την άλλη πλευρά, είναι οι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται τους δοτικούς. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιθανό να αναρριχηθούν πολύ σύντομα σε υψηλόβαθμες θέσεις και να έχουν πολύ περισσότερα κέρδη.

Αλλά στην κοινωνία δεν αρέσουν άνθρωποι όπως αυτοί. Δεν ανεχόμαστε εκείνους που υποβαθμίζουν τους άλλους για να προχωρήσουν οι ίδιοι. Έτσι, ενώ μπορεί να έχουν φτάσει στην κορυφή με αυτόν τον τρόπο, ωστόσο ανατρέπονται εύκολα μόλις γίνει αντιληπτό από τους άλλους.

Τρεις τρόποι να αλλάξετε από έναν ανιδιοτελή δοτικό άνθρωπο σε μη ανιδιοτελή
1. Μάθετε να λέτε όχι
Το πρώτο πράγμα που ίσως χρειάζεται να κάνετε είναι να πείτε όχι σε πράγματα που σας ενοχλούν. Κανείς δεν περιμένει ένα άτομο να λέει ναι όλη την ώρα. Εάν μπορείτε να βοηθήσετε είναι εντάξει, αλλά αν δεν μπορείτε πραγματικά, τότε μην το κάνετε.
2. Ζητήστε βοήθεια
Τα ανθρώπινα όντα λατρεύουν να αισθάνονται ότι είναι χρήσιμα και ότι εκτιμούνται. Και ένας τρόπος για να αισθάνονται έτσι είναι όταν βοηθούν τους άλλους. Δώστε λοιπόν στους άλλους ανθρώπους την ευκαιρία να νιώσουν χρήσιμοι για εσάς και θα δείτε τα θετικά αποτελέσματα αυτού στις διαπροσωπικές σχέσεις σας.
3. Κάντε μικρές χάρες
Οι άνθρωποι που είναι δοτικοί δυσκολεύονται να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους. Αλλά θυμηθείτε ότι μπορείτε να εξακολουθήσετε να είστε δοτικός, χωρίς να το παρακάνετε. Επικεντρωθείτε λοιπόν στο να βοηθάτε κάνοντας μικρές εξυπηρετήσεις στους άλλους ανθρώπους χωρίς να αυτοθυσιάζεστε.